Cụm từ bỏ "nhà dược học phương Đông lỗi lạc" dành riêng cho GS-TS Đỗ vớ Lợi là một trong tựa đề nội dung bài viết của tác giả Hàm Châu đăng trên báoNhân Dânngày 17.9.2010, khi vậy đã về trời trước đó hơn 2 năm. Và tôi rất gật đầu đồng ý với cụm từ này…


Bạn đang xem: Giáo sư đỗ tất lợi

*
Hình chụp GS-TS Đỗ vớ Lợi năm 1997

vào thời điểm năm 2000, sau khi chạm mặt cụ, tôi nảy ra ý định viết về chũm một bài bác gửi đăng trên Thanh Niên cuối tuần. Công ty báo - nhạc sĩ Vũ Đức Sao Biển khi đó phụ trách tờ này, đã mang lại đăng trên chuyên mục nhân đồ số báo ngày 13.8.2000 cùng với tựa đề: giáo sư Đỗ vớ Lợi: “Tiến sĩ thuốc nam”. Một tựa báo tôi hết sức thích, bởi chắc rằng nó dung dị, đôn hậu như tính biện pháp của cụ, không giống với mẫu tựa trước đó tôi đặt hơi… “đao to búa lớn”: “GS-TS Đỗ vớ Lợi: Một cuộc sống vinh quang và cay đắng!”. Lúc báo ra, tôi đã thầm cảm ơn nhà báo Vũ Đức Sao Biển về cách dùng từ tinh tế và kỹ thuật biên tập của ông.

Tiến sĩ, mà lại không bảo đảm luận án

mon 8.2000, tôi gặp cụ Lợi trước tiên ở bệnh viện Tuệ Lãn phía trong một bé hẻm trên phố Cách Mạng tháng 8 (quận 3, TP.HCM) của lương y Nguyễn Đức Nghĩa, là học trò “ruột” của cụ, cũng là nơi về sau Lương y Nghĩa được sự được cho phép của gia đình, đặt bàn thờ cúng cụ nghỉ ngơi đây. Mỗi thời gian giỗ cụ, y sĩ Nghĩa lại thờ kiếng vô cùng trang nghiêm, tôn kính và mọi khi như vậy, lại có bác sĩ Đỗ vớ Tạo, công tác làm việc ở khoa gây thích - Hồi sức của khám đa khoa Việt Đức (nay đã nghỉ hưu), nam nhi của thay từ hà thành bay vào, ngồi cùng với anh em báo giới và lương y Đinh Công Bảy, Tổng thư cam kết Hội Dược liệu tp.hồ chí minh và một trong những lương y ở sài Gòn, Đồng Nai tề tựu, thắp hương viếng và tưởng nhớ cụ.

Vào cái năm 2000 ấy, lúc gặp gỡ cụ, cảm giác cho đến bây chừ tôi vẫn còn đó nhớ, sẽ là cách thì thầm nhẩn nha cùng dí dỏm, hết sức thú vị của cụ với người ngồi hầu chuyện. Tôi, năm ấy chưa đầy 40 tuổi, ngồi cùng với một các cụ ông cụ bà mải mê thủ thỉ thuốc và trị bệnh dịch cứu người, bây giờ đã 82 tuổi. Trên đường trong tương lai buổi thì thầm đầu tiên, vậy tiễn ra cửa ngõ và nói: “Tôi còn nghỉ ngơi lại mấy ngày, thời điểm nào rỗi lại ghẹ chơi”. Vừa chạy xe, tôi vừa lưu giữ lại các đoạn cố kể về thời chống chiến, đau đớn tột cùng tuy nhiên giọng vẫn dịu bâng và thỉnh phảng phất lại chêm vào đôi tiếng mỉm cười hồn nhiên, sau mỗi lần đưa tay chỉnh lại mục kỉnh hết sức trịnh trọng. Tôi tự bật cười: “Ông già độc đáo thật”.


*

Hình bìa số báo Thanh Niên cuối tuần ngày 13.8.2000 và bài bác báo do phóng viên thực hiện, sau khi chạm mặt và chất vấn GS-TS Đỗ tất Lợi

rứa kể về học tập vị tiến sĩ “độc đáo” mà ráng nhận được, là sau lần dự án công trình nổi giờ đồng hồ Những cây thuốc và vị thuốc nước ta dày hơn 2000 trang xuất bản và rộng phủ ra nước ngoài, nói theo cách khác không ngoa là 1 trong công trình khoa học to mập đặt nền móng đến nền y học áp dụng thuốc nam tiên tiến ở nước ta. Ở trong bài báo của mình, tôi đang dẫn lại lời đề cập của vậy và cập nhật thêm bạn dạng tài liệu mà chũm giao cho, để viết đoạn sau đây: “Đánh giá về bộ sách này, một đồng chí 4 nhà chưng học Liên Xô đã thuộc viết bình thường một bài xích báo dài khoảng chừng 1 vạn tự với nhan đề Cây thuốc việt nam và vai trò của giáo sư Đỗ vớ Lợi trong việc nghiên cứu và phân tích các cây dung dịch đó đăng trên tập san Tài nguyên thực vật năm 1967. Trong bài bác báo này, các tác giả đã thống nhất thừa nhận định: “Đỗ vớ Lợi là giữa những người vận động xuất sắc của nền y học công nghệ hiện đại, người có khả năng bắc mẫu cầu giữa nền y học kỹ thuật với một trong những nền y học tiến bộ của châu Á - nền y học Việt Nam”. Ngày 31.5.1968, tại buổi họp Hội đồng bác học của Viện Hóa dược Lêningrad, giáo sư A.F. Hammerman, nhà chưng học lão thành “bậc thầy của phần lớn các đơn vị dược liệu học toàn Liên bang Xô Viết", phát biểu: “Trước đây, y học tập dân gian chỉ được truyền miệng từ thầy quý phái trò, hiện nay đã được biến thành sách để khỏi mất đi phần nhiều điều đang tích lũy được từ hàng trăm năm nay. Đó là công phu to to của Đỗ tất Lợi không những so với nhân dân vn mà cả so với khoa học cố giới…”.

Vào đúng năm đơn vị dược học Đỗ tất Lợi sắp bước qua 50 tuổi, với hơn 100 dự án công trình khoa học lúc đó đã ra mắt và ứng dụng tác dụng trong vòng hơn hai mươi năm (từ 1946 mang lại 1968), ngày 30.5.1968, nhà kỹ thuật y dược cổ truyền Đỗ tất Lợi đã có được Hội đồng khoa học viện Hàn lâm kỹ thuật Liên Xô cấp bằng tiến sĩ khoa học nghành nghề dịch vụ dược học, mà không cần phải làm thủ tục đảm bảo như thông lệ.

Neriolin, một niềm mơ ước dang dở


Xem thêm: Đấm Không Trượt Phát Nào - Không Trượt Phát Nào Là Gì

GS-TS Đỗ tất Lợi từng giữ chức chủ tịch Viện Khảo cứu và sản xuất Dược phẩm, cục Quân y, cỗ Quốc chống trong binh đao chống Pháp, chủ tịch Hội thuốc Việt Nam, là tín đồ đã chế tao ra phòng sinh clorophil từ bỏ nguồn dược liệu vô tận là lá tre, lá hãng apple để khám chữa vết loét, dấu thương cho vệ quốc quân. Đồng thời, cũng là người bào chế ra cao thường sơn chữa sốt rét, mà bộ đội thường call là “kí-ninh đen”…

Ông đã có được Nhà nước tặng Giải thưởng hồ nước Chí Minh, Huân chương Độc lập hạng nhì, Huân chương binh đao hạng nhất và nhiều một số loại huân chương, huy chương cao quý khác.


Chỉ có tín đồ tiếp cận, tìm hiểu và truyện trò nhiều lần cùng với GS-TS Đỗ tất Lợi, bắt đầu hiểu được nỗi niềm đau đáu của một con fan cả đời giành cho khoa học y học truyền thống cổ truyền như cố kỉnh Lợi là vấn đề gì? Xin thưa, sẽ là hai vấn đề lớn của y học truyền thống cổ truyền hiện đại: trước tiên là làm thế nào để cách tân và phát triển và tiếp thị rộng rãi một khối hệ thống chữa trị bệnh phối kết hợp Đông - Tây y để giao hàng nhân dân ngày càng giỏi hơn. Nhì là, xúc tiến việc thường xuyên nghiên cứu vớt lâm sàng và liên tiếp sản xuất một phương thuốc dành cho tất cả những người suy tim, có tên là Neriolin, được tách xuất xuất phát điểm từ 1 hoạt hóa học của lá trúc đào, để người dân bị bệnh rất có thể sử dụng với giá bèo mà hiệu quả, vị thuốc dạng này nhập từ quốc tế rất mắc, không cân xứng với ví tiền người mập tuổi, vào đó phần nhiều đã về hưu.

cùng với sự thấu hiểu và hào khởi điều nỗ lực Lợi trằn trọc thao thức, ngay sau khi nhận được tin lô thuốc có 40 ngàn viên nén được cấp dưỡng thử nghiệm quay trở về do công huân và sự kết hợp của GS-TS Đỗ vớ Lợi, những lương y của Hội Dược liệu thành phố hồ chí minh và Trường đại học Y Dược, ngày 25.4.2001, tôi viết tức thì một bản tin đăng trên báo Thanh Niên tất cả hơi hướm khá… hồ hởi, nhưng cũng có tính thăm dò, tựa đề: “Sản xuất thí điểm 40 ngàn viên thuốc Neriolin trị bệnh dịch suy tim tinh chiết từ lá trúc đào”. Nội dung bản tin như sau: “Đây là phương thuốc chữa dịch tim thứ nhất được chế tạo từ lá trúc đào. Thuốc có tên Neriolin, vì chưng khoa Dược, Đại học tập Y dược tp hcm sản xuất, theo công thức bào chế của GS-TS Đỗ vớ Lợi, chủ tịch Hội dược liệu Việt Nam. Trong đợt đầu tiên, đã có 40.000 viên dung dịch "ra lò". Thầy thuốc Nguyễn Đức Nghĩa, cán bộ đưa ra hội thuốc TP.HCM cho thấy nhiều công trình nghiên cứu và phân tích khoa học và thử nghiệm lâm sàng cho thấy thêm Neriolin có tác dụng tốt đối với các dạng căn bệnh suy tim”.

tại vì tôi đề cập về tâm trạng của chính bản thân mình khi viết phiên bản tin rất hồ hởi, là vì bên cạnh đó tôi bị thuyết phục rất mạnh khỏe từ “ông già thú vị” Đỗ tất Lợi. Ông không chỉ là say mê cùng với nghiên cứu của mình để phát hành loại dung dịch này, ngoại giả rất cẩn thận tỉ mỉ trong các vận động nghiên cứu lâm sàng trên bạn bệnh. Đây cũng là phương thuốc đã được thực hiện suốt 25 năm (từ năm 1960 cho đến 1985) đạt hiệu quả rất tốt, giúp cho rất nhiều người dịch vượt qua được căn bệnh suy tim, tiết kiệm chi phí được không ít ngoại tệ cho tổ quốc khi chưa hẳn nhập dung dịch ngoại. Thậm chí, có y sĩ kiên trì thực hiện loại thuốc này từ phương pháp và sản xuất của vắt Lợi nhằm điều trị bệnh đã được tặng ngay bằng khen, đó là bác bỏ sĩ Vũ Đình Hải vào khoảng thời gian 1967 đã làm được Ủy phát hành chính TP.Hải phòng khen thưởng “vì vẫn có sáng tạo độc đáo dùng chất Neriolin của cây trúc đào chữa bệnh dịch suy tim đạt tác dụng cao”, kèm với một phần thưởng rất lớn, địa thế căn cứ vào số tiền ngoại tệ tiết kiệm được do chưa hẳn nhập thuốc ngoại.



Được sự đồng ý của mái ấm gia đình cố Giáo sư-Tiến sĩ Đỗ tất Lợi, những thế hệ học trò của cụ Lợi, do thầy thuốc Nguyễn Đức Nghĩa chủ trì, đang tổ chức một buổi lễ đáng nhớ 100 năm ngày sinh của cụ, vào sáng sủa 29.3.2019 tại Trung tâm văn hóa truyền thống quận Phú Nhuận, TP.HCM.

cũng cần được nói thêm, chưng sĩ Vũ Đình Hải sau khoản thời gian viết đề tài thực hiện thuốc theo phương pháp của GS-TS Đỗ tất Lợi cũng được công nhận là 1 trong công trình khoa học tương tự phó ts vào năm 1991, lúc có 7 vị giáo sư, tiến sĩ đầu ngành y tế tổ quốc nằm trong Hội đồng thẩm định dự án công trình này. Trên trang 24 của phiên bản tóm tắt công trình xây dựng của chưng sĩ Hải, ông vẫn viết riêng một quãng xác định phương thức điều trị: “Thuốc shop chúng tôi dùng là do tiến sỹ Đỗ vớ Lợi (Bộ môn thuốc Trường đh Dược khoa) chiết xuất bằng cách thức Liên Xô cải tiến, một cam kết lá khô trúc đào đã cho ra một gram Neriolin. Bí quyết hóa học, nhiệt độ nóng chảy và năng suất quay rất đều tương đồng Neriolin Liên Xô cùng Oleandrin Nativelle…”.

quay lại quá khứ một chút, thời khắc dược sĩ Đỗ vớ Lợi loan báo đến đồng nghiệp và bạn bè loại thuốc Neriolin sau khá nhiều năm mải mê nghiên cứu, sẽ thành công, là vào năm 1955. Từ những việc chiết xuất hoạt chất Glycosid tự lá trúc đào (Nerium oleander), ông đã cho ra đời viên thuốc Neriolin. Chính cố giáo sư chưng sĩ Đặng Văn Chung, một chuyên viên tim mạch số 1 của vn vào thời điểm đó, sau thời điểm đọc thấy công dụng công trình được chào làng trên tập san Y học hồi tháng 12.1955, sẽ lập tức thảo luận với chũm Lợi và soạn thảo lịch trình thử nghiệm lâm sàng, nhằm mục đích tìm ra phác hoạ đồ khám chữa thích hợp.

vào buổi chạm mặt gỡ giữa hai cửa hàng chúng tôi vào tháng 8.2000, chũm Lợi cho biết: “Hồi đó, đề tài xuất sắc nghiệp chưng sĩ của ông Trịnh Xuân gần cạnh cũng từ dự án công trình ứng dụng Neriolin lên người bị bệnh bị bệnh suy tim. Sự ứng dụng thành công xuất sắc Neriolin lên 37 người mắc bệnh tại khám đa khoa Bạch Mai sau đó đã được công bố trên một tạp chí siêng ngành của Pháp, sẽ là tờ Sientifique Francaise, tháng 1.1958, làm ra tiếng vang rất lớn trong phần đông giới y học cố giới”.

hiện thời mỗi khi lần giở lại trang bản thảo viết tay một bài xích báo viết dở trên nhiều loại giấy đen vào thời điểm năm 2001, gồm tựa đề “Neriolin - loại thuốc điều trị suy tim rất cần được phục hồi”, tôi lại miên man cân nhắc về phần lớn dòng chapeau tôi đã đặt cây viết viết từ thời điểm cách đây gần đôi mươi năm: “Sau 25 năm được thêm vào và chuyển vào vận dụng điều trị, Neriolin-loại thuốc điều trị cho người bị bệnh bị suy tim bị “mất hút” trên thị phần y dược. Đến bây giờ, phương thuốc được tinh chiết từ là trúc đào này còn hỗ trợ giáo sư tiến sĩ Đỗ tất Lợi đề xuất trải trải qua không ít trăn trở, thao thức”. Tôi lại nghĩ, chắc rằng vẫn có khá nhiều vị lương y nói riêng biệt và người hành nghề y nói thông thường khi biết câu chuyện này, chắn chắn vẫn trăn trở, như một sự “định vị ý nghĩ”, nặng nề thể nhằm trôi qua…

Vĩ thanh

Rốt cuộc cũng tương tự câu nói của núm Lợi nhưng tôi đã từng có lần lấy có tác dụng đoạn kết của bài báo năm 2000, sau khoản thời gian kể về cuộc đời vinh quang quẻ và cay đắng của cụ, mà bây giờ mỗi khi xem lại vẫn khiến tôi tâm niệm, suy ngẫm. “Dù sao thì đầy đủ chuyện đã và đang qua”, GS-TS Đỗ vớ Lợi phúc hậu nói như thế về phần đa gì ông vẫn trải.

Vâng, cuộc đời vẫn tiếp tục thế trôi đi, như đang hơn mười năm tính từ lúc ngày cầm cố về một ở đâu đó làm việc cõi thiên đường, nhưng mỗi khi ghé qua phòng mạch Tuệ Lãn của thầy thuốc Nguyễn Đức Nghĩa, nhìn bức di ảnh của nuốm trên bàn thờ, tôi lại nhớ mang đến cụ, hình dung rằng thay vẫn ngồi đó, thỉnh phảng phất lại chuyển tay thay đổi mục kỉnh 2 chiếc đeo lủng lẳng trước ngực, và trong tâm địa khảm cứ ghi nhớ về một con người với một cuộc sống mãnh liệt, khôn cùng mực tài hoa và hóm hỉnh.

Xin được kính cẩn tưởng niệm về CỤ, với cùng một chữ viết hoa do những gì GS-TS Đỗ tất Lợi sẽ từng cống hiến cho nhân dân, nước nhà và cho cuộc đời!

Tìm cây “mã lìn ón” từng cứu giúp sống bác Hồ


Một lần, trong loạn lạc chống Pháp, bên nhà bếp lửa công ty sàn Tuyên Quang, dược sĩ Đỗ tất Lợi nghe ông Lê Quảng Ba, một nhà phương pháp mạng thọ năm, nhắc lại: chưng Hồ thường căn dặn những cán bộ gần cận Bác hễ đi con đường trông thấy cây mã lìn ón thì cần hái cả lá, giảm cả dây, đào cả củ, phơi khô, mang theo trong cha lô. Bác bỏ nói, đó là 1 trong những vị thuốc nam cực hay, từng cứu vãn sống Bác trong số những ngày chi phí khởi nghĩa, khi bác bỏ bị sốt cao, nằm mộng man ngất xỉu trong gian lán nứa Nà Lừa thân rừng xanh Tân Trào, ở bên cạnh chỉ có đồng chí Võ Nguyên Giáp.

Đỗ tất Lợi băn khoăn: cái tên mã lìn ón nghe lạ tai quá! Chẳng biết gồm nghĩa lý gì không? rứa rồi một tối ngồi uống rượu với ông ké bạn Tày, vị dược sĩ Tây học tập bèn rước điều băn khoăn kia ra hỏi ông. Ông giải thích: Mã lìn ón hiểu theo âm Hán-Việt là mã liên an. Vừa nói ông vừa viết tía chữ Hán đơn giản kia ra gỗ lát đơn vị sàn.

Chuyện đề cập rằng ngày xửa rất lâu rồi có một vị tướng mạo quân quả cảm ruổi ngựa chiến qua rừng chẳng may trải ra cảm sốt thập tử độc nhất sinh. Một ông lang miền ngược bèn mang lá cùng củ một thiết bị cây gì đó ở thân rừng sâu chữa đến vị tướng mạo kia ngoài bệnh. Cảm ơn cứu vãn mạng, vị tướng tá bèn lấy biếu ông lang cả ngựa lẫn yên, tự mình hạ mã, cuốc bộ đi tiếp qua vùng rừng thẳm. Từ bỏ đấy cây thuốc “vô danh” nọ bỗng nhiên mang cái brand name nghe siêu “văn chương”: mã liên an (có nghĩa con ngữa liền yên). Bà con miền núi gọi chệch đi theo giọng điạ phương thành ra... Mã lìn ón!

Chẳng bao lâu sau, trên phố qua châu tự do (huyện tô Dương, tỉnh giấc Tuyên quang đãng ngày nay), Đỗ tất Lợi được bà con vùng cao chỉ cho biết tận đôi mắt cây mã lìn ón. Hoá ra đó đó là cây hà thủ ô nam, hay nói một cách khác là hà thủ ô trắng - một loại cây leo, thân và cành phớt đỏ, có tương đối nhiều lông; càng non càng lắm lông, già thì trở đề xuất nhẵn thín. Trên mọi cả cây, ta nhấn vào bất cứ đâu - thân, lá tuyệt quả non - thì cũng thấy ứa ra một trang bị nhựa trắng như sữa, nên cây còn mang tên là dây sữa bò. Làm sao ngờ nó lại có tác dụng chữa cảm sốt hiệu nghiệm cho thế.

Sau này, trở về Hà Nội, tất cả đủ sách báo cùng phòng thí nghiệm, ông xác định tên khoa học của loại cây nói trên là Streptocaulon juventas Lour. Cũng chính là thứ cây hà thủ ô trắng đó thôi, núm mà fan Tày call là khâu buộc phải cà, người Lào gọi khua mak tang ning, còn người xứ sở của những nụ cười thân thiện thái lan thì lại điện thoại tư vấn chừa ma sìn! dễ dàng nhầm lẫn lắm! Đỗ vớ Lợi đề xuất ghi chép tinh tế trong sách nhằm tiện mang lại mọi fan tra cứu...

(Theo người sáng tác Hàm Châu trong nội dung bài viết GS-TS Đỗ vớ Lợi - bên dược học phương Đông lỗi lạcđăng trên Báo Nhân Dân ngày 17.9.2010)

Bài viết liên quan